Tak zwana ustawa śmieciowa przeszła kolejną nowelizację, która ma być odpowiedzią na wyzwania gmin związane z gospodarowaniem odpadami komunalnymi. Nowe przepisy wymuszą wprowadzenie zmian w gminnych systemach gospodarki odpadami. Co się zmieni po 1 stycznia 2022 r.?
Gospodarowanie odpadami komunalnymi przez gminy rodzi wiele wyzwań. Rosnąca masa odpadów komunalnych, błędy w selektywnej zbiórce lub jej brak, kolejne zmiany przepisów dotyczących zasad gospodarowania odpadami komunalnymi powodują wzrost kosztów ich zagospodarowania. Kolejne nowelizacje ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie przyniosły do tej pory efektów oczekiwanych przez gminy.
Co się zmieni w obowiązku selektywnej zbiórki?
Nowelizacja ustawy śmieciowej (czyli ustawy z 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, Dz.U. z 2021 r., poz. 888) rozszerzyła obowiązek selektywnej zbiórki na wszystkich wytwórców odpadów komunalnych. Obowiązek ten będzie dotyczył wszystkich podmiotów wytwarzających odpady, niezależnie od tego, czy są oni właścicielami danej nieruchomości. Oznacza to, że obowiązek selektywnego zbierania odpadów komunalnych dotyczy zarówno nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, jak również nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy a są wytwarzane odpady komunalne.
Odejście od odpowiedzialności grupowej – system indywidualnego rozliczania obowiązku segregowania odpadów w przypadku budynków wielolokalowych
W ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach pojawią się przepisy umożliwiające wprowadzenie system indywidualnego rozliczania obowiązku segregowania odpadów w przypadku budynków wielolokalowych. Warunkiem skorzystania z tego systemu jest zapewnienie przez właściciela nieruchomości w uzgodnieniu z gminą technicznych możliwości identyfikacji odpadów komunalnych wytwarzanych w poszczególnych lokalach w budynkach wielolokalowych oraz podjęcie przez radę gminy stosownej uchwały. Uchwała, o której mowa, może dotyczyć wszystkich albo określonych nieruchomości zabudowanych budynkami wielolokalowymi, w zależności od tego, czy właściciele nieruchomości w uzgodnieniu z gminą zapewnią techniczne możliwości identyfikacji odpadów komunalnych wytwarzanych w poszczególnych lokalach na wszystkich nieruchomościach zabudowanych budynkami wielolokalowymi albo na części tych nieruchomości.
Nowe uprawnienia dla gmin. Zezwolenie na łączne zbieranie odpadów tworzyw sztucznych, metali, opakowań wielomateriałowych oraz szkła
Na wniosek wójta, burmistrza lub prezydenta miasta minister właściwy do spraw klimatu może zezwolić gminie w drodze decyzji na częściowe odstępstwo od selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów komunalnych, czyli na łączne zbieranie odpadów tworzyw sztucznych, metali, opakowań wielomateriałowych oraz szkła. Konieczne jednak jest spełnienie co najmniej trzech spośród czterech warunków wskazanych w nowym art. 4b ust. 1 ustawy śmieciowej. Przy określaniu odstępstwa w zakresie selektywnego zbierania odpadów minister będzie mógł m.in. wziąć pod uwagę, czy mimo odstępstwa od selektywnego zbierania odpadów gmina osiągnie poziomy przygotowania do ponownego użycia i recyklingu.
Czytaj więcej: GOSPODAROWANIE ODPADAMI PO 1 STYCZNIA 2022 R.
Rok 2021 to czas kolejnych zmian w ustawie z 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – dalej u.u.c.p.g. Największa nowelizacja dokona się z dniem 1.01.2022 r. Jednak już obecnie, tj. 23.09.2021 r., weszło w życie kilka mniejszych zmian ustawy śmieciowej.
- Nowe definicje
Przepisy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zostały znowelizowane ustawą z 11.08.2021 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o odpadach – dalej z.u.u.c.p.g. W art. 2 ust. 1 u.u.c.p.g. dodano pkt 6, który stanowi, że pod pojęciem związku międzygminnego lub zarządu związku międzygminnego rozumie się odpowiednio także związek metropolitalny lub zarząd związku metropolitalnego. Wprowadzona zmiana ma na celu umożliwienie realizacji zadań spoczywających na gminie przez związek metropolitalny.
Dodano art. 2a u.u.c.p.g. (wchodzi w życie od 1.01.2022 r.), który umożliwia, po zapewnieniu technicznych możliwości identyfikacji odpadów komunalnych wytwarzanych w poszczególnych lokalach, postanowienie przez radę gminy, w drodze uchwały, o ponoszeniu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi przez właściciela lokalu lub inną osobę, której służy tytuł prawny do lokalu w budynku wielolokalowym, lub osobę faktycznie zamieszkującą lub użytkującą ten lokal. W związku z wprowadzeniem art. 2a u.u.c.p.g. konieczne było doprecyzowanie art. 2 ust. 3b u.u.c.p.g., który po zmianach wskazuje, że osoba, której służy tytuł prawny do lokalu, lub osoba faktycznie zamieszkująca lokal należący do spółdzielni mieszkaniowej nie jest obowiązana do wykonywania obowiązków właściciela nieruchomości wynikających z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, z zastrzeżeniem przepisów art. 2a u.u.c.p.g.
- Katalog zadań gmin
W art. 3 ust. 2 pkt 6b u.u.c.p.g. dodano nowy obowiązek gmin – zapewnienie zagospodarowania odpadów zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami. Zmieniono także ust. 2b tego przepisu, który obecnie stanowi, że gmina jest obowiązana utworzyć co najmniej jeden stacjonarny punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych, samodzielnie lub wspólnie z inną gminą lub gminami, lub wspólnie ze związkiem metropolitalnym.
W art. 3 u.u.c.p.g. dodano ust. 2d, w którym doprecyzowano obowiązki gminy w zakresie odbierania bioodpadów w gminie. Zgodnie z rozwiązaniami przyjętymi w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach możliwe jest zwolnienie z opłaty mieszkańców, którzy kompostują bioodpady. W związku z powyższym należy umożliwić gminie podjęcie decyzji o nieodbieraniu bioodpadów w przypadkach, gdy są one w całości zagospodarowane we własnym zakresie przez właścicieli nieruchomości (całościowe zwolnienie z opłaty za odbiór tych odpadów). Powyższe rozwiązanie jest możliwe, jeżeli łącznie zostaną spełnione trzy warunki: właściciel nieruchomości zadeklaruje kompostowanie wytworzonych bioodpadów, rada gminy podejmie decyzję o zwolnieniu z obowiązku posiadania pojemnika lub worka do zbierania bioodpadów oraz zwolni w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi mieszkańców kompostujących bioodpady. W ocenie autorów rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (IX kadencja, druk sejm. nr 1275) rozwiązanie to powinno wpłynąć pozytywnie na właścicieli nieruchomości, zachęcając ich do zagospodarowania bioodpadów we własnym zakresie, oraz na gminy przez ułatwienie organizacji systemu gospodarowania odpadami komunalnymi.
- Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy
Ustawa nowelizująca z 11.08.2021 r. poszerzyła katalog fakultatywnych elementów regulaminu. Na podstawie art. 4 ust. 2a u.u.c.p.g. gmina może:
- wprowadzić obowiązek stosowania indywidualnego oznakowania pojemników lub worków przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych w sposób, który pozwoli na identyfikację właściciela nieruchomości, na której są wytwarzane odpady komunalne, lub osób wymienionych w art. 1 pkt 1 lit. b u.u.c.p.g. – w przypadku podjęcia uchwały, o której mowa w art. 2a ust. 1 u.u.c.p.g.;
- określić sposób zgłaszania lokalizacji miejsca gromadzenia odpadów przez właściciela nieruchomości w celu zapewnienia prawidłowej realizacji usługi odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości;
- wprowadzić inne obowiązki dotyczące utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości.
Autorzy projektu nowelizacji wyjaśniają, że dzięki omawianej nowelizacji gmina może odejść od odpowiedzialności zbiorowej, w szczególności w zabudowie wielolokalowej, przez indywidualne rozliczanie poszczególnych lokali z selektywnego zbierania odpadów. W artykule dodano możliwość indywidualnego oznakowania pojemników. Jak już wspomniano powyżej, stosowana dotychczas odpowiedzialność zbiorowa powodowała niską motywację do właściwego segregowania odpadów.
- Sposób wykonania obowiązku utrzymania czystości i porządku
Dodano również ust. 1c do art. 6 u.u.c.p.g., który wskazuje, że umowy zawierane przez właścicieli nieruchomości niezamieszkałych muszą zapewniać odbiór wszystkich frakcji odpadów komunalnych, zgodnie z wymaganiami określonymi w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy oraz w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z 10.05.2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów. W związku z powyższym zmieniono również brzmienie art. 6 ust. 5a u.u.c.p.g., wskazując, że wójt, burmistrz lub prezydent miasta, kontrolując posiadanie umów, powinien również weryfikować, czy umowy są zawierane na odbiór wszystkich odpadów komunalnych, których właściciele nieruchomości są zobowiązani do selektywnego zbierania. Do art. 6 u.u.c.p.g. dano również ust. 5b i 5c, stanowiące, że w przypadku, gdy postanowienia umowy nie spełniają powyższych wymagań, wójt, burmistrz lub prezydent miasta wzywa do niezwłocznego usunięcia uchybień. Jeżeli uchybienia nie zostaną usunięte, wójt, burmistrz lub prezydent miasta wydaje z urzędu decyzję, w której ustala obowiązek uiszczenia opłaty, wysokość opłaty oraz termin jej uiszczenia.
Poradnik jest przeznaczony dla osób prywatnych, firm oraz instytucji planujących zainstalowanie paneli fotowoltaicznych o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW (tzw. mikroinstalacje fotowoltaiczne). W poradniku zostały omówione procedury związane z realizacją mikroinstalacji fotowoltaicznych, a także praktyczne aspekty związane z tego typu inwestycjami.
Dla realizacji większości odnawialnych źródeł energii, np. farm wiatrowych czy dużych farm fotowoltaicznych, konieczne jest uzyskanie tzw. decyzji środowiskowej. Decyzję uzyskuje się na wczesnym etapie procesu inwestycyjnego i określa ona środowiskowe wymagania dla projektu. Decyzja wydawana jest po przeprowadzeniu skomplikowanego postępowania administracyjnego, które może obejmować przeprowadzenie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.
Już w czerwcu br. zostanie uruchomiony nowy program priorytetowy NFOŚiGW pn. „Klimatyczne Uzdrowiska”. Program ma na celu wsparcie samorządów posiadających status uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej w zwiększeniu odporności na skutki zmian klimatu. Budżet programu wyniesie 250 mln zł. Nabór w programie będzie ciągły, potrwa do 2024 roku bądź do wyczerpania środków. Program zapowiedział minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka podczas poniedziałkowego (17 maja br.) spotkania z samorządowcami w Szczawnie-Zdroju.
Nowy program to kolejny krok w trosce o klimat. Minister Kurtyka podkreślił jak istotne jest podejmowanie nowych działań w walce o poprawę jakości życia Polaków i stanu środowiska:
„Wszystkim nam zależy na dobrym klimacie. Czyste powietrze, woda, zdrowa żywność, możliwość życia w symbiozie z otaczającą nas naturą to marzenia ponad jakimikolwiek podziałami. Szczególne oczekiwania mamy wobec miejscowości uzdrowiskowych, takich jak goszczące nas Szczawno-Zdrój. Tu szukamy nie tylko wypoczynku, ale i zdrowia. A to oznacza dla ponad 50 gmin uzdrowiskowych i miejscowości, które posiadają status obszaru ochrony uzdrowiskowej olbrzymie szanse, ale i wyzwania. Kapitał tych samorządów to wyjątkowy mikroklimat, o który wspólnie, aktywnie musimy zadbać. Ten cel przyświecał pracom nad nowym programem przygotowanym wspólnie przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
10 mln zł przeznaczy Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na wsparcie jednostek samorządu terytorialnego zaangażowanych w adaptację do zmian klimatu. Nowy konkurs na najbardziej zielono-niebieską infrastrukturę ruszy w już czerwcu. To element projektu Ministra Klimatu pn. „Miasto z klimatem”.
Obecnie w Polsce prawie 60% ludności mieszka w miastach, które ciągle się rozwijają, zwiększając presję na środowisko, a jednocześnie są obszarami szczególnie wrażliwymi na zmiany klimatu. Te procesy mają duży wpływ na zdrowie ludzi, m.in. w związku z powstającym w miastach problemem zanieczyszczenia powietrza, niekorzystną strukturą przestrzeni zurbanizowanej czy utrudnionym gospodarowaniem wodami. Dlatego celem konkursu jest upowszechnianie nowoczesnych, efektywnych i skutecznych rozwiązań w miastach, służących poprawie jakości życia ich mieszkańców oraz poprawiających odporność miast na skutki zmian klimatu.
Beneficjentami nowej części programu NFOŚiGW „Adaptacja do zmian klimatu” mogą być gminy miejskie w dwóch kategoriach: do 100 tys. mieszkańców i powyżej 100 tys. mieszkańców. Kluczem do sukcesu jest spełnienie wymogu posiadania przygotowanych do realizacji projektów z zakresu zielono-niebieskiej infrastruktury.
W dniu 1 kwietnia 2021 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw. Projekt ma na celu transpozycję do przepisów krajowych postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z 5.06.2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (Dz.U.UE.L z 2019 r. Nr 155, poz. 1). Termin na wdrożenie nowych przepisów to 3.07.2021 r.
Czytaj więcej: Opłata produktowa za jednorazowe opakowania - już od lipca!
Obliczenie opłaty za odpady komunalne na podstawie zużycia wody staje się coraz popularniejszą praktyką. Na tę metodę zdecydowały się już niektóre miasta, m.in. Szczecin, Tarnów, Łódź, natomiast od kwietnia 2021 r. będzie obowiązywać ona także w Warszawie. Metoda ta z założenia jest najbardziej miarodajna, ponieważ pozwala odzwierciedlić realną liczbę osób zamieszkujących daną nieruchomość.
- Wprowadzenie
Na podstawie przepisów ustawy z 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – dalej u.u.c.p.g. – gmina jest zobowiązana do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy. Artykuł 6j ust. 1 u.u.c.p.g. określa sposób ustalania wysokości opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W przypadku nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi iloczyn uchwalonej stawki oraz:
1) liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość, albo
2) ilości zużytej wody z danej nieruchomości, albo
3) powierzchni lokalu mieszkalnego.
Należy pamiętać, że rada gminy może także wybrać metodę, zgodnie z którą opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi jest określona w jednej stawce opłaty od gospodarstwa domowego, przy czym dopuszczalne jest stosowanie więcej niż jednej metody ustalenia opłat na obszarze gminy spośród wskazanych metod.
Drugiej z wymienionych metod poświęcony jest niniejszy komentarz. Poniżej zwrócono uwagę na wybrane zagadnienia problemowe związane z wprowadzaniem i funkcjonowaniem stosowania tej metody.
Termomodernizacja istniejących budynków przynosi korzyście wszystkim – zarówno właścicielom budynków, poprzez obniżenie kosztów ogrzewania budynków, jak i całej populacji ludzkiej, poprzez obniżenie emisji zanieczyszczeń, pochodzących ze spalania paliw. Jednak to właściciele ponoszą koszty ewentualnej termomodernizacji budynków. W celu zachęcenia ich do tych działań, poprzez refundację części poniesionych kosztów, utworzony został Fundusz Termomodernizacji i Remontów, z którego środków dotowane są przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Czym jest premia termomodernizacyjna i w jaki sposób można ją uzyskać?
- Na co przysługuje premia termomodernizacyjna?
Premia termomodernizacyjna jest formą dofinansowania do zrealizowanych przedsięwzięć termomodernizacyjnych, której zasady udzielania zostały uregulowane w przepisach ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów - dalej u.w.t. Pojęcie przedsięwzięcia termomodernizacyjnego zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 2 u.w.t., zgodnie z którym należy przez nie rozumieć przedsięwzięcia, których przedmiotem jest:
a) ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie zapotrzebowania na energię dostarczaną na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej oraz ogrzewania do budynków mieszkalnych, budynków zbiorowego zamieszkania oraz budynków stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego służących do wykonywania przez nie zadań publicznych,
b) ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła, jeżeli budynki wymienione w lit. a, do których dostarczana jest z tych sieci energia, spełniają wymagania w zakresie oszczędności energii, określone w przepisach prawa budowlanego, lub zostały podjęte działania mające na celu zmniejszenie zużycia energii dostarczanej do tych budynków,
c) wykonanie przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła, w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, w wyniku czego następuje zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do budynków wymienionych w lit. a,
d) całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji.
Ważne!
Premia termomodernizacyjna przysługuje na spłatę części kredytu zaciągniętego na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. Pierwszym warunkiem skorzystania z tej formy dopłaty do termomodernizacji jest więc zaciągnięcie kredytu na realizację przedsięwzięcia a nie realizacja go przy użyciu posiadanych środków finansowych. Premia nie jest bowiem refundacją faktycznie poniesionych kosztów, lecz dopłatą do części kredytu.
Kolejnym warunkiem uzyskania premii termomodernizacyjnej jest uprzednie wykonanie audytu energetycznego, czyli „opracowania określającego zakres oraz parametry techniczne i ekonomiczne przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, ze wskazaniem rozwiązania optymalnego, w szczególności z punktu widzenia kosztów realizacji tego przedsięwzięcia oraz oszczędności energii, stanowiącego jednocześnie założenia do projektu budowlanego” (art. 2 pkt 8 u.w.t.). Bowiem aby uzyskać premię termomodernizacyjną, z audytu energetycznego musi wynikać, że w wyniku jego realizacji nastąpi:
Czytaj więcej: Jak uzyskać dopłatę do termomodernizacji? - poradnik dla mieszkańca
Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz ustawa o odpadach zmieniły się od nowego roku. Przewidują inny sposób obliczania poziomu recyklingu – ma się odnosić do wszystkich wytworzonych odpadów, a nie jak za 2020 rok – do czterech frakcji. Tymczasem samorządowcy chcą zmian – ich zdaniem ostatnie zmiany w prawie nadal nie rozwiązują istotnych problemów zgłaszanych przez środowiska samorządowe.
Nowelizacja ustawy o czystości i porządku w gminach
Zmiany w ustawie o czystości i porządku w gminach wprowadzane są za pomocą dwóch aktów prawnych. Pierwszym z nich jest ustawa o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw, która została opublikowana w Dzienniku Ustaw 28 grudnia.
Czytaj więcej: Od stycznia ważne dla gmin zmiany w gospodarce odpadami