+48 600 243 782

Od 2020 r. opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska z tytułu emisji gazów i pyłów do powietrza są naliczane na podstawie raportów składanych do Krajowej Bazy o Emisjach Gazów Cieplarnianych i Innych Substancji, tzw. raportów KOBiZE. Komentarz dotyczy obowiązku raportowania emisji gazów i pyłów do powietrza przez podmioty korzystające ze środowiska. Autor m.in. analizuje, kto podlega obowiązkowi raportowania, kto sprawuje nadzór na rzetelnością raportów oraz jakie konsekwencje wynikają z ww. obowiązku dla podmiotów korzystających ze środowiska.

1. Czym są Krajowy Ośrodek i Krajowa Baza

Ustawą z 17.07.2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji – dalej u.s.z.e. – utworzony został, na podstawie art. 3 u.s.z.e., Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami. Jednym z podstawowych zadań Krajowego Ośrodka jest, zgodnie z art. 3 ust. 2 u.s.z.e., wykonywanie zadań związanych z funkcjonowaniem Krajowego Systemu Bilansowania i Prognozowania Emisji, w tym prowadzenie Krajowej Bazy o Emisjach Gazów Cieplarnianych i Innych Substancji.

System ten utworzony został na podstawie art. 6 u.s.z.e. Zgodnie z art. 6 ust. 2 u.s.z.e. obejmuje on informacje o:

1)  podmiotach korzystających ze środowiska, osobach uprawnionych do reprezentowania tych podmiotów oraz osobach będących użytkownikami Krajowej Bazy;

2)  miejscach korzystania ze środowiska, gdzie prowadzona jest działalność powodująca emisje;

3)  urządzeniach, których eksploatacja powoduje emisje;

4)  instalacjach, źródłach powstawania i miejscach emisji;

5)  środkach technicznych mających na celu zapobieganie lub ograniczanie emisji;

6)  wielkościach emisji;

7)  wielkościach produkcji oraz charakterystyce surowców i paliw towarzyszących emisjom;

8)  pozwoleniach zintegrowanych lub pozwoleniach na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, o zgłoszeniach instalacji mogących negatywnie oddziaływać na środowisko z uwagi na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, o których mowa w ustawie  z 27.04.2001 r. – Prawo ochrony środowiska – dalej p.o.ś., oraz o zezwoleniach, o których mowa w przepisach o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych;

9)  odstępstwach od dopuszczalnych wielkości emisji;

10)  oddziaływaniu na środowisko instalacji i urządzeń spalania lub współspalania odpadów, niezbędne do realizacji obowiązków sprawozdawczych wynikających z przepisów prawa międzynarodowego lub przepisów prawa Unii Europejskiej;

11)  przedsięwzięciach inwestycyjnych, terminach ich realizacji oraz prognozowanych wielkościach emisji z tych przedsięwzięć lub sprawnościach redukcji emisji albo stężeniach substancji w gazach odlotowych planowanych do osiągnięcia w wyniku realizacji tych przedsięwzięć;

12)  poziomach działalności każdej podinstalacji w instalacji oraz inne dane zawarte w raportach dotyczących poziomu działalności, o których mowa w art. 3 ust. 2  rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/1842 z dnia 31 października 2019 r. ustanawiającego zasady stosowania dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do dalszych ustaleń dotyczących dostosowań przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji ze względu na zmiany w poziomie działalności, oraz w sprawozdaniach z weryfikacji tych raportów sporządzonych zgodnie z przepisami rozporządzenia  wykonawczego Komisji (UE) 2018/2067 z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie weryfikacji danych oraz akredytacji weryfikatorów na podstawie dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 334 z 31.12.2018, str. 94 oraz Dz. Urz. UE L 423 z 15.12.2020, str. 23)

13)  aktywnościach związanych z prowadzeniem działalności przemysłowej, transportem, rolnictwem, leśnictwem i sektorem usług;

14)  wielkościach emisji związanych z prowadzeniem działalności przemysłowej, transportem, rolnictwem, leśnictwem i sektorem usług, wynikających z aktywności, o których mowa w pkt 13;

15)  prognozach zmian aktywności dla poszczególnych sektorów gospodarki, o których mowa w art. 9 ust. 1  u.s.z.e.

Zgodnie z art. 6 ust. 3 i 4 u.s.z.e. informacje, o których mowa powyżej, gromadzi się w Krajowej Bazie, a Krajową Bazę prowadzi Krajowy Ośrodek.

Zgodnie z art. 6a u.s.z.e. informacje jednostkowe zawarte w:

•  raporcie, o którym mowa w art. 7 ust. 1  u.s.z.e.,
•  raporcie, o którym mowa w art. 64 ust. 1 pkt 1  ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, oraz w sprawozdaniu z weryfikacji tego raportu,
•  raporcie, o którym mowa w art. 5 ust. 2  rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/331 z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie ustanowienia przejściowych zasad dotyczących zharmonizowanego przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji w całej Unii na podstawie art. 10a  dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, oraz w sprawozdaniu z weryfikacji tego raportu,
•  zestawieniach informacji i raportach, o których mowa w art. 3 ust. 3–5  u.s.z.e.,

nie są informacjami publicznymi w rozumieniu przepisów o dostępie do informacji publicznej.

Termomodernizacja istniejących budynków przynosi korzyście wszystkim – zarówno właścicielom budynków, poprzez obniżenie kosztów ogrzewania budynków, jak i całej populacji ludzkiej, poprzez obniżenie emisji zanieczyszczeń, pochodzących ze spalania paliw. Jednak to właściciele ponoszą koszty ewentualnej termomodernizacji budynków. W celu zachęcenia ich do tych działań, poprzez refundację części poniesionych kosztów, utworzony został Fundusz Termomodernizacji i Remontów, z którego środków dotowane są przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Czym jest premia termomodernizacyjna i w jaki sposób można ją uzyskać?

1. Na co przysługuje premia termomodernizacyjna?

Premia termomodernizacyjna jest formą dofinansowania do zrealizowanych przedsięwzięć termomodernizacyjnych, której zasady udzielania zostały uregulowane w przepisach ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów - dalej u.w.t. Pojęcie przedsięwzięcia termomodernizacyjnego zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 2 u.w.t., zgodnie z którym należy przez nie rozumieć przedsięwzięcia, których przedmiotem jest:

a) ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie zapotrzebowania na energię dostarczaną na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej oraz ogrzewania do budynków mieszkalnych, budynków zbiorowego zamieszkania oraz budynków stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego służących do wykonywania przez nie zadań publicznych,

b) ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła, jeżeli budynki wymienione w lit. a, do których dostarczana jest z tych sieci energia, spełniają wymagania w zakresie oszczędności energii, określone w przepisach prawa budowlanego, lub zostały podjęte działania mające na celu zmniejszenie zużycia energii dostarczanej do tych budynków,

c) wykonanie przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła, w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, w wyniku czego następuje zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do budynków wymienionych w lit. a,

d) całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji.

Ważne!

Premia termomodernizacyjna przysługuje na spłatę części kredytu zaciągniętego na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. Pierwszym warunkiem skorzystania z tej formy dopłaty do termomodernizacji jest więc zaciągnięcie kredytu na realizację przedsięwzięcia a nie realizacja go przy użyciu posiadanych środków finansowych. Premia nie jest bowiem refundacją faktycznie poniesionych kosztów, lecz dopłatą do części kredytu.

Kolejnym warunkiem uzyskania premii termomodernizacyjnej jest uprzednie wykonanie audytu energetycznego, czyli „opracowania określającego zakres oraz parametry techniczne i ekonomiczne przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, ze wskazaniem rozwiązania optymalnego, w szczególności z punktu widzenia kosztów realizacji tego przedsięwzięcia oraz oszczędności energii, stanowiącego jednocześnie założenia do projektu budowlanego” (art. 2 pkt 8 u.w.t.). Bowiem aby uzyskać premię termomodernizacyjną, z audytu energetycznego musi wynikać, że w wyniku jego realizacji nastąpi:

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomił program dopłat do montażu i zakupu pomp ciepła "Moje ciepło". Maksymalna dotacja w przypadku powietrznej pompy ciepła wyniesie 7 tys. zł, w przypadku gruntowej pompy ciepła maksymalnie 21 tys. zł. O wsparcie mogą wystąpić tylko właściciele nowych domów jednorodzinnych.

Program "Moje ciepło" ma budżet w wysokości 600 mln zł i finansowany jest z Funduszu Modernizacyjnego. Nabór wniosków prowadzony będzie w trybie ciągłym, do wyczerpania dedykowanej puli, do 31 grudnia 2026 r. Wnioski można już składać do NFOŚiGW.

Dofinansowanie będzie można otrzymać do każdej kategorii pompy ciepła: powietrznej, wodnej, gruntowej wykorzystywanej albo do samego ogrzewania domu, albo w połączeniu z jednoczesnym zapewnianiem ciepłej wody użytkowej.  

- Niezwykle ważne w tych czasach gdzie tak istotna jest dla nas transformacja energetyczna, ale też bardzo ważne źródło uniezależniające nas od dostaw gazu. Źródło, które zapewni większą samowystarczalność na poziomie gospodarstw domowych. Co więcej może być też uzupełnieniem do fotowoltaiki do paneli, które zostały zainstalowane w większej ilości niż zapotrzebowanie. Może to być więc dobry pomysł na zagospodarowanie paneli, taka kompatybilność z pompami ciepła" – uważa minister klimatu i Środowiska Anna Moskwa.

Formą wsparcia udzielanego w ramach tego programu ma być dotacja do 30 proc. kosztów kwalifikowanych w zależności od rodzaju zastosowanej pompy ciepła:

• w przypadku powietrznej pompy ciepła będzie to maksymalnie 7 tys. zł,
• w przypadku gruntowej pompy ciepła to maksymalnie 21 tys. zł.

Bez kryterium dochodu, tylko dla nowych domów

Dofinansowanie z programu "Moje Ciepło" nie jest uzależnione od dochodu beneficjenta. W programie natomiast jest uwzględniona Karta Dużej Rodziny, która podwyższa poziom dotacji. Zwiększa ona z 30 do 45 proc. wysokość kosztów kwalifikowanych podlegających zwrotowi.

W programie "Moje ciepło" obowiązuje zasada - najpierw inwestycja potem wypłata. Okres kwalifikowalności będzie natomiast liczony od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2026 r. Beneficjentami programu będą mogły być osoby fizyczne – właściciele bądź współwłaściciele jednorodzinnych domów, ale wyłącznie nowych.

NFOŚiGW uzasadnia, że przez nowy budynek mieszkalny rozumie się taki, w przypadku którego w dniu ubiegania się o dofinansowanie z Funduszu, nie złożono zawiadomienia o zakończeniu budowy, albo nie złożono wniosku o wydanie pozwolenia na użytkowanie domu.

Narodowy Fundusz informuje także, że o dotację na pompę ciepła będą mogli starać się też właściciele domów jednorodzinnych, w odniesieniu do których złożono już zawiadomienie o zakończeniu budowy lub wniosek o pozwolenie na użytkowanie – pod warunkiem jednak, że nie nastąpiło to wcześniej niż 1 stycznia 2021 r.

Warunek: uzyskanie podwyższonego standardu energetycznego budynku

Potencjalni wnioskodawcy pod uwagę muszą wziąć jeszcze jedną kwestię formalną – warunkiem otrzymania dotacji na pompę ciepła jest uzyskanie podwyższonego standardu energetycznego budynku. Oznacza to, że wartość wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (EP) na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej (EPH+W) może wynosić maksymalnie 63 kWh (na metr kw. powierzchni domu w ciągu roku) dla wniosków składanych w 2022 r. oraz 55 kWh dla wniosków składanych w kolejnych latach funkcjonowania programu „Moje Ciepło”.

Długo oczekiwany program Mój Prąd 4.0 ruszy 15 kwietnia 2022 r. W jego ramach prosumenci będą mogli otrzymać dofinansowanie zakupu instalacji fotowoltaicznych, które zostaną podpięte do nowego systemu rozliczeń net-billing. Co ważne, o dotację będą mogli ubiegać się także właściciele starszych instalacji, choć trzeba będzie spełnić jeden bardzo ważny warunek. W tym przypadku po raz pierwszy promowany ma być nowy system rozliczeń net-billing, który od 1 kwietnia zastąpi stosowany do tej pory system upustów.

Co jednak oznaczało “rozliczanie się na starych zasadach”? Otóż istniały dwa sposoby rozliczania się z fotowoltaiki (przy instalacji typu on-grid):

• Net-metering (system opustów) - prosument wytwarza energię z paneli fotowoltaicznych i nadwyżkę wprowadza do sieci, by później móc odebrać nawet 70-80 proc. wprowadzonej energii. W praktyce oznacza to bardzo niskie rachunki za prąd w ciągu roku, szczególnie wtedy, gdy panele wytwarzają jej zbyt mało. Pozwala na wykorzystywanie nadwyżek energii elektrycznej w okresach, kiedy nasłonecznienie w naszym regionie nie jest wystarczające. W zależności od mocy naszej instalacji, możemy pobrać różną ilość energii elektrycznej z sieci. System opustów podzielony jest na dwie części. Jeżeli posiadamy mikroinstalację o mocy do 10kW, za każdy przesłany 1 kWh otrzymujemy z powrotem 0,8 kWh, natomiast posiadając instalację od 10 kW do 50 kW możemy pobrać 0,7 kWh. Na pobranie tej energii mamy 365 dni od jej wprowadzenia. Aby dokładnie wytłumaczyć system opustów w Polsce, najlepiej posłużyć się przykładem. Załóżmy, że posiadamy instalację fotowoltaiczną o mocy 5 kWp. W czerwcu panele wygenerowały łącznie 500 kWh, z czego 400 kWh zostało wykorzystane w domu. Pozostałe 100 kWh przesłaliśmy do sieci energetycznej i możemy pobrać 80% tej energii w czasie słabego nasłonecznienia w przeciągu 365 dni.
• Net-billing – to rozliczanie kosztowe opierające się o wartość energii zakupionej i oddanej. Mówiąc prościej, prosumenci będą sprzedawać nadwyżki energii wprowadzonej do sieci po określonej cenie, a za energię pobraną będą płacić jak inni odbiorcy. Net-billing zakłada, że pieniądze ze sprzedaży nadwyżki energii z fotowoltaiki będą znajdować się w depozycie przez okres 12 miesięcy. Dzięki nim prosument będzie mógł płacić za zużytą energię. Środki, które pozostaną niewykorzystane, będą im wypłacane. Ograniczono jednak wysokość wypłacanej kwoty, aby zabezpieczyć się przed ewentualnym przewymiarowywaniem instalacji i nadprodukcją. Nie może być ona wyższa niż 20% wartości prądu, który został wprowadzony do sieci w danym miesiącu. Wyprodukowane nadwyżki będą sprzedawane po średniej cenie z rynku hurtowego z poprzedniego miesiąca, a od połowy 2024 roku - po średniej cenie godzinowej.

Oznacza to, że do 31 marca 2022 r. należało zainstalować i uruchomić przydomową instalację fotowoltaiczną. Wciąż oczywiście nie wiemy, jak przełoży się to na rachunki, ale możemy założyć, że stary system był bardziej opłacalny od nowego Net-billing.

Zgodnie z założeniami programu, dofinansowanie samej instalacji PV ma wynosić maksymalnie 4 tys. zł, ale jeśli zdecydujemy się rozszerzyć ją też o inne elementy, to kwota wzrasta do 5 tys. zł. Tymi dodatkowymi elementami są magazyn ciepła, na który można otrzymać dotację do 5 tys. zł lub magazyn energii elektrycznej, do którego dopłata może wynieść 7,5 tys. zł. Do tego możliwe jest też uzyskanie do 3 tys. zł na współpracujące z tymi urządzeniami inteligentne systemy zarządzania energią HEMS/EMS. Maksymalna kwota dofinansowania dla nowych użytkowników może więc wynieść łącznie nawet 20 tys. 500 zł.

Istnieje jednak również opcja dla obecnych posiadaczy instalacji PV. By jednak otrzymać jakiekolwiek pieniądze, należy zmienić swój obecny system rozliczeń na net-billing. Tutaj mamy jednak dwie sytuacje. Pierwsza dotyczy osób, które korzystały z dofinansowania w poprzedniej edycji programu – w takim przypadku mogą otrzymać do 2 tys. zł dofinansowania fotowoltaiki. Dopłaty do magazynów ciepła i energii oraz systemów HEMS/EMS są dokładnie takie same jak dla nowych instalacji.