W wyniku niemal jednomyślnego głosowania przedstawicieli rządów państw członkowskich Unii Europejskiej przyjęto nowe normy jakości powietrza, które zaczną obowiązywać od 2030 roku. Regulacje te, zgodne z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), wprowadzają bardziej restrykcyjne standardy dotyczące stężenia szkodliwych substancji w powietrzu, takich jak pyły zawieszone PM2.5 i PM10 oraz benzo(a)piren.
Polska, będąca jednym z państw o najwyższym poziomie zanieczyszczenia powietrza w Europie, poparła wprowadzenie nowych regulacji, które mają zapewnić obywatelom zdrowsze i czystsze powietrze. Jak wskazują eksperci, wdrożenie tych norm wymaga intensyfikacji działań na rzecz ochrony środowiska, w szczególności w zakresie eliminacji tzw. "kopciuchów" oraz rozwoju programów wspierających wymianę urządzeń grzewczych.
Wyzwania i działania dostosowawcze dla Polski
Analizy Europejskiego Centrum Czystego Powietrza (ECAC) wskazują, że Polska jest w stanie spełnić wymagania znowelizowanej Dyrektywy o jakości powietrza, pod warunkiem skutecznego wdrożenia kluczowych przepisów, w tym:
- realizacji uchwał antysmogowych, które zakładają eliminację starych, pozaklasowych kotłów grzewczych na węgiel i drewno,
- rozwoju programu „Czyste Powietrze”, oferującego właścicielom budynków jednorodzinnych dotacje na termomodernizację oraz instalację nowoczesnych systemów ogrzewania,
- działań w miastach na rzecz ograniczenia emisji zanieczyszczeń generowanych przez transport, takich jak rozwój stref czystego transportu, modernizacja komunikacji publicznej oraz zwiększenie obciążeń fiskalnych na import wysokoemisyjnych pojazdów.
W kontekście wyzwań stojących przed Polską kluczowe znaczenie ma kontynuacja i rozszerzenie programów finansowych wspierających walkę z zanieczyszczeniem powietrza. Eksperci szacują, że dzięki pełnej realizacji tych działań jakość powietrza może ulec znaczącej poprawie, a czystym powietrzem będzie oddychać nawet 29 milionów Polaków.
Postępy w walce ze smogiem
Dzięki realizowanym w ostatnich latach inicjatywom, takim jak program „Czyste Powietrze”, liczba przestarzałych kotłów grzewczych w Polsce zmniejszyła się o ponad milion sztuk. Jednakże wciąż ponad dwa miliony takich urządzeń przyczynia się do emisji szkodliwych zanieczyszczeń.
Obserwowane spadki stężeń pyłów zawieszonych PM2.5, PM10 oraz benzo(a)pirenu wskazują na pozytywne efekty dotychczasowych działań, jednak w celu spełnienia nowych norm konieczne będzie przyspieszenie procesu wymiany urządzeń grzewczych oraz wdrażanie dalszych rozwiązań systemowych.
Perspektywa zmian
Przyjęcie nowych regulacji stanowi istotny krok w kierunku poprawy jakości życia obywateli Unii Europejskiej, w tym Polski. Jak podkreśla Dominika Mucha, wiceprezeska ECAC, realizacja założeń Dyrektywy pozwoli Polsce nie tylko poprawić jakość powietrza, ale także zaprezentować się jako przykład państwa efektywnie wdrażającego systemowe zmiany w zakresie ochrony środowiska.
Przepisy te będą wymagały pełnego zaangażowania ze strony rządu oraz samorządów, jednak ich realizacja może przynieść długoterminowe korzyści, zarówno dla zdrowia mieszkańców, jak i ochrony środowiska.