Sprawozdanie, które gminy będą składać corocznie z zakresu gospodarowania nieczystościami ciekłymi to konsekwencja nowelizacji z 7 lipca 2022 r. ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw. Do ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach dopisano przepisy zobowiązujące wójta, burmistrza lub prezydenta miasta do sporządzenia sprawozdania dotyczącego gospodarowania nieczystościami ciekłymi za poprzedni rok kalendarzowy.
Sprawozdanie będzie składane do dwóch podmiotów:
- właściwego wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska oraz
- właściwego dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie
w terminie do końca kwietnia za rok poprzedni. Pierwsze sprawozdanie będzie składane jednak dopiero za rok 2023, a więc w terminie do końca kwietnia 2024. Za niezrealizowanie obowiązków sprawozdawczych gminy mogą zostać ukarane karą w wysokości 10 tys. zł.
Nie ma wzoru, ale są informacje
W ustawie nie przewidziano wzoru według którego gminy mają sporządzać sprawozdania zakresie gospodarki nieczystościami ciekłymi gminy. Ustawa wskazuje, jakie informacje ma zwierać sprawozdanie:
- liczbie zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy;
- liczbie właścicieli nieruchomości, od których odebrano nieczystości ciekłe, oraz liczbie osób zameldowanych pod adresem nieruchomości, na której znajduje się dany zbiornik bezodpływowy lub dana przydomowa oczyszczalnia ścieków;
- liczbie zawartych umów, o których mowa w art. 6 ust. 1, w okresie sprawozdawczym, a także przed okresem sprawozdawczym, jeżeli obejmują działania realizowane w okresie sprawozdawczym;
- liczbie zbiorników bezodpływowych lub przydomowych oczyszczalni ścieków, których opróżnianie zorganizowała gmina;
- częstotliwości opróżniania zbiornika bezodpływowego lub osadnika w instalacji przydomowej oczyszczalni ścieków, o której mowa w art. 4 ust. 2 pkt 3;
- ilości nieczystości ciekłych odebranych z obszaru gminy w podziale na nieczystości ciekłe bytowe oraz przemysłowe;
- ilości wody pobranej przez użytkowników niepodłączonych do sieci kanalizacyjnej;
- stacjach zlewnych, do których przekazane zostały odebrane z terenu gminy nieczystości ciekłe, w postaci wykazu tych stacji;
- liczbie przeprowadzonych kontroli dokumentów, o których mowa w art. 6 ust. 5a, oraz wynikach tych kontroli.
To będzie wyzwanie dla gmin
Zdaniem Leszka Świątalskiego, dyrektora biura Związku Gmin Wiejskich RP sama techniczna strona sprawozdawczości nie powinna być problemem, choćby dlatego, że na rynku pojawiły się już programy informatyczne pomagające m.in. w ewidencjonowaniu, monitorowaniu opróżniania szamb i ułatwiające taką sprawozdawczość. Problemem dla gminy może być wiedzy na temat przydomowych oczyszczalni ścieków (które do tej pory były poza zainteresowaniem gmin) oraz zbiorników bezodpływowych, o ile do tej pory samorządy nie dokonały takiej inwentaryzacji, choć powinny. Gminy do 9 lutego 2023 roku muszą też wprowadzić zmianę w regulaminach utrzymania czystości i porządku uwzględniające zmiany prawne w zakresie częstotliwości i sposobu pozbywania się nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości.
Zdaniem ustawodawcy obowiązek sprawozdawczy ma służyć zapanowaniu nad strumieniem ścieków, które teraz są poza kontrolą. Zwracała na to uwagę wielokrotnie Najwyższa Izba Kontroli w swoich raportach. Z ostatniego raportu NIK wynika, że na 43 skontrolowane polskie gminy, a w 82,1 proc. z nich ewidencje zbiorników bezodpływowych były niekompletne, 79,1 proc. gmin przekazało Głównemu Urzędowi Statystycznemu (GUS) nierzetelne dane dotyczące tych zbiorników, tylko 30,2 proc. gmin posiadało wiedzę o właścicielach nieruchomości nieposiadających umów na opróżnianie zbiorników bezodpływowych.